Sporen die bleven in de gemeente Horst aan de Maas

Horst

De monumenten 'Sporen die bleven' in de gemeente Horst aan de Maas herinneren aan de reeks razzia's in oktober en november 1944. Daarbij heeft de Duitse bezetter meer dan 3.000 jongens en mannen uit het gebied tussen Peel en Maas in Limburg opgepakt om gedwongen tewerk te stellen in Duitsland.

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog waren vrijwel alle Duitse jongens en mannen ingelijfd in het leger. Daarom nam de bezetter in de herfst van 1944 de beslissing om ruim 3.000 jongens en mannen uit het gebied tussen Maas en Peel in Limburg verplicht tewerk te stellen in fabrieken, aan spoorwegen en op boerenbedrijven in Duitsland. Op zondag 8 oktober vond de eerste en grootste razzia plaats. Hierbij werden 2.000 jongens en mannen met geweld bijeengedreven en gearresteerd. Tijdens de kleinere razzia’s die volgden in de weken daarop zijn nog eens ruim 1.000 mannelijke inwoners uit het gebied tussen Maas en Peel opgepakt. 

De situatie van de meeste dwangarbeiders was slecht: erbarmelijke huisvesting, honger, kou en slechte hygiëne. Daarnaast leefden zij in grote onzekerheid over hun eigen leven en dat van hun achtergebleven familieleden, en heerste er een permanente angst voor geallieerde bombardementen op de fabrieken waarin ze tewerkgesteld waren. Na de bevrijding, ruim een half jaar later, bleek dat 120 dwangarbeiders hun tewerkstelling niet overleefd hadden. De rest keerde, vaak geestelijk en fysiek gebroken, naar huis.

De razzia’s van oktober en november 1944 zijn de geschiedenis ingegaan als de Grote Kerkrazzia, omdat een groot deel van de mannen op zondagochtend 8 oktober werden opgepakt toen zij na afloop van de mis hun kerk verlieten. Ook zij die in de weken daarop door de bezetter van hun bed werden gelicht of van de straat werden gehaald behoren tot de groep slachtoffers van de Grote Kerkrazzia. Ter herinnering aan deze gebeurtenis en om erkenning van het leed dat de ruim 3.000 gedeporteerden werd aangedaan, is in 45 dorpen in Noord- en Midden-Limburg een monumentenreeks (bestaande uit plaquettes en twee monumenten) opgericht. Deze gebeurtenis is na de bevrijding namelijk een stuk vergeten oorlogstragedie geworden.

Aanleiding voor oprichting was de herdenking van 60 jaar bevrijding en 60 jaar deportatie. De oprichting van de monumentenreeks was een initiatief van de Stichting Deportatie oktober 1944 Noord- en Midden-Limburg.

De monumenten zijn onthuld in 2004.

In Horst aan de Maas zijn het de volgende monumenten:

Horst, Lambertusplein. Uit Horst werden 94 personen gedeporteerd. Van hen overleefde 1 man de oorlog niet.

Kronenberg, bij de kerk. Uit Kronenberg werden op 8 oktober 1944 bij de kerkrazzia 75 mensen gedeporteerd. Van hen overleefden er 9 de oorlog niet. 

Sevenum, Kerkstraat voor de kerk. Bij de kerkrazzia werden 326 personen gedeporteerd. Van hen overleefden er 5 de oorlog niet.

Grubbenvorst, Pastoor Vullinghsplein. Uit Grubbenvorst werden 46 personen gedeporteerd. Van hen overleefde 1 man de oorlog niet.

Lottum, Markt. Uit Lottum werden 21 personen gedeporteerd. Allen keerden terug naar huis.

Tienray, Stationslaan 4, bij het voormalig treinstation. Uit Tienray werden 37 personen gedeporteerd. Een Tienraynaar kwam daarbij om. 

Broekhuizen, Veerweg in de Christoffelkapel. Uit Broekhuizen en Broekhuizenvorst werden 61 personen gedeporteerd. Allen keerden terug naar huis.

America, Nusseleinstraat. Uit America werden 43 personen gedeporteerd. Allen keerden terug naar huis.

Melderslo, Rector Mulderstraat. Uit Melderslo werden 51 personen gedeporteerd. Allen keerden terug naar huis.

Meterik, Rector de Fauwestraat. Uit Meterik werden 34 personen gedeporteerd. Allen keerden terug naar huis.

Meer informatie